Yapay zeka, sağlık sektöründe devrim niteliğinde değişikliklere yol açarken bu dönüşümün arkasında birçok spesifik araç ve platform bulunmaktadır. Bu araçlar, tanıdan tedaviye, ilaç geliştirmeden hasta yönetimine kadar geniş bir yelpaze de kullanılmakta ve sağlık hizmetlerini daha akıllı, daha hızlı ve daha kişiselleştirilmiş hale getirmektedir. Sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçlarını öğrenmeye hazır mısınız? İşte sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçları ve bunların temel işlevleri şunlardır:
Tanı ve Görüntüleme Destek Araçları
Tıbbi görüntüleme ve patoloji alanında yapay zeka, doktorlara ikinci bir göz sunarak tanı doğruluğunu artırıyor ve iş yükünü hafifletiyor.
- IBM Watson Health (Artık Merge Healthcare): IBM Watson, sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçlarından biridir. Özellikle tıbbi görüntüleme analizinde ve onkoloji alanında büyük veri setlerini işleyerek doktorlara tanı ve tedavi kararlarında destek sağlayan bir araçtır. FusionRIS ve FusionPACS gibi araçları, görüntü yönetimi ve raporlama süreçlerini optimize eder.
- Google Health AI (DeepMind’den Gelen Teknolojiler): Google, özellikle retinal taramalarla diyabetik retinopati tespiti ve meme kanseri taramalarında yapay zeka modelleri geliştiriyor. DeepMind’in sağlık projeleri, büyük veri kümelerini kullanarak hastalıkları erken evrede teşhis etmeyi hedefliyor.
- Zebra Medical Vision (Artık Nanox AI): Tıbbi görüntüleme yapay zekası konusunda lider firmalardan biri. Kemik erimesi (osteoporoz), kalp hastalıkları, akciğer nodülleri gibi çeşitli durumları otomatik olarak tespit eden algoritmalar geliştiriyor. Radiologlara anormal bulguları hızlıca işaretleyerek zaman kazandırıyor.
- Aidoc: Radyologların iş akışını hızlandırmak için geliştirilmiş bir yapay zeka çözümüdür. Beyin kanaması, akciğer embolisi, boyun kırıkları gibi kritik bulguları otomatik olarak işaretleyerek radyologların acil vakalara öncelik vermesini sağlıyor.
- PathAI: Patoloji laboratuvarlarında kanser teşhisini iyileştirmek için yapay zekayı kullanmaktadır. Dijital patoloji slaytlarını analiz ederek kanserli hücreleri tespit etmekte, tümör evrelemesi yapmakta ve tedavi konusunda yanıtı tahmin etmeye yardımcı olmaktadır.
- SkinVision: Akıllı telefon uygulaması aracılığıyla cilt kanseri taraması yapabilen sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçlarından bir tanesidir. Kullanıcıların cilt lekelerinin fotoğraflarını çekerek potansiyel riskleri analiz ediyor ve profesyonel bir tıbbi görüş alma ihtiyacını belirlemeye yardımcı oluyor.
İlaç Geliştirme ve Keşif Platformları
Yapay zeka, yeni ilaçların keşfedilmesi, tasarlanması ve klinik denemelerini optimize edilmesi süreçlerini kökten değiştiren bir unsurdur. Buradaki platformlar ise şunlardır;
- Insilico Medicine: Sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçları arasında ilaç keşfi konusunda öncü şirketlerden birisidir. Generatif Adversarial Ağlar (GAN) ve Reinforcement Learning gibi ileri YZ tekniklerini kullanarak yeni moleküller tasarlıyor, hedef tanımlaması yapıyor ve ilaç geliştirme sürecini hızlandırıyor. İlk yapay zeka tarafından keşfedilen ve tasarlanan ilaç adayını (fibrozis için) klinik denemelere taşıdılar.
- Atomwise: Derin öğrenme araçları kullanarak yeni ilaç adaylarını belirleyen ve sanal taramalar yapan bir platform. Milyarlarca molekülü hızla analiz ederek potansiyel ilaç etkileşimlerini tahmin ediyor ve ilaç keşif sürecini önemli ölçüde hızlandırıyor.
- BenevolentAI: Bilimsel literatürü, klinik deneme verilerini ve genomik bilgileri analiz eden bir yapay zeka platformlarından biridir. Hastalıkların altında yatan mekanizmaları anlamak ve yeni ilaç hedeflerini belirlemek için kullanılıyor.
- Recursion Pharmaceuticals: Biyolojik ve kimyasal verileri birleştiren büyük ölçekli bir platform. Yapay zekayı kullanarak hücresel modellerde hastalıkları taklit ediyor ve yeni tedavi adaylarını belirlemek için testler yapıyor.
Kişiselleştirilmiş Tıp ve Tedavi Planlama Araçları
Her hastaya özel tedavi yaklaşımları geliştirmede yapay zeka kilit bir rol oynuyor.
- Tempus: Onkoloji alanında kişiselleştirilmiş tıp çözümleri sunan şirketlerden biridir. Hastaların moleküler ve klinik verilerini (genetik bilgiler, tümör sekansları, tıbbi geçmiş) bir araya getirerek en uygun tedavi seçeneklerini belirlemeye yardımcı oluyor.
- Foundation Medicine: Kapsamlı genomik profil analizi sunarak kanser hastaları için kişiselleştirilmiş tedavi seçenekleri belirlemeye yardımcı olmaktadır. Yapay zeka, bu geniş genomik veri setlerini yorumlamada önemli rol oynar.
- Flatiron Health: Özellikle onkoloji alanında gerçek dünya verilerini (Real-World Data – RWD) toplamakta ve analiz etmektedir. Bu veriler, klinik araştırmaların tasarlanmasına, tedavi sonuçlarının anlaşılmasına ve kanser tedavisinde kişiselleştirilmiş yaklaşımların geliştirilmesine yardımcı olur.
Sanal Asistanlar ve Sohbet Robotları
Hasta deneyimini iyileştiren, bilgiye erişimi kolaylaştıran ve operasyonel yükü azaltan yapay zeka destekli sanal asistanlar giderek yaygınlaşıyor.
- Babylon Health: Yapay zeka tabanlı bir mobil uygulamadır. Kullanıcıların semptomlarını kontrol etmelerine, doktorlarla görüntülü görüşmeler yapmalarına ve sağlık bilgilerine erişmelerine olanak tanıyor. Yapay zeka, semptom analizinde ve randevu yönlendirmesinde kullanılıyor.
- Ada Health: Hastaların semptomlarını girerek olası nedenleri öğrenmelerine yardımcı olan bir yapay zeka destekli semptom kontrol uygulaması. Kullanıcılara kişiselleştirilmiş sağlık bilgileri sunar.
- Buoy Health: Yapay zeka destekli bir semptom kontrol ve yönlendirme platformu. Kullanıcıların semptomlarını analiz ederek uygun bakım düzeyini (evde bakım, doktora gitme vb.) önerir.
- Sense.ly: Sanal hemşire Molly gibi avatarlar aracılığıyla kronik hastalıkları olan hastalarla etkileşim kuran sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçlarından biridir. Hastaların ilaçlarını takip etmelerine, semptomlarını kaydetmelerine ve sağlık durumları hakkında bilgi almalarına yardımcı olur.
Hastane Yönetimi ve Operasyonel Verimlilik Araçları
Yapay zeka, hastane operasyonlarını optimize ederek verimliliği artırıyor ve maliyetleri düşürüyor.
- Optum (UnitedHealth Group’a Bağlı): Sağlık hizmetleri yönetimi ve veri analizi konusunda geniş bir yelpazede YZ çözümleri sunuyor. Kaynak tahsisi, hasta akışı yönetimi, dolandırıcılık tespiti ve popülasyon sağlığı yönetimi gibi alanlarda YZ’yi kullanıyorlar.
- LeanTaaS: Hastanelerin ameliyathane, kemoterapi salonu ve klinik sandalye kullanımını yapay zeka ve makine öğrenimi ile optimize eden bir platform. Bu sayede bekleme süreleri azalır ve daha fazla hasta tedavi edilebilir.
- Qventus: Hastanelerde hasta akışını, yatak yönetimini ve acil servis operasyonlarını gerçek zamanlı olarak optimize etmek için yapay zekayı kullanır.
Robotik ve Cerrahi Asistanlar
Cerrahi operasyonlarda hassasiyeti artıran ve rehabilitasyon süreçlerine destek olan robotik sistemler, sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçları ile daha akıllı hale geliyor.
- Da Vinci Cerrahi Sistemi (Intuitive Surgical): Minimal invaziv cerrahide kullanılan en bilinen robotik sistemlerden biridir. Cerrahlar konsol başında robotun kollarını kontrol ederken, yapay zeka, cerrahi hareketlerin hassasiyetini artırmaya ve bazı modellerde otomatik görevleri gerçekleştirmeye yardımcı olabilir.
- Corindus Vascular Robotics (Siemens Healthineers Tarafından Satın Alındı): Kardiyoloji alanında koroner ve periferik vasküler girişimlerde kullanılan robotik sistemler sunuyor. Yapay zeka, cerraha görüntüleme rehberliğinde daha hassas işlemler yapma imkanı sunuyor.
- ExcelsiusGPS (Globus Medical): Spinal cerrahide kullanılan bir robotik navigasyon ve rehberlik sistemidir. Yapay zeka, cerrahın ameliyat planlamasını yapmasına ve spinal implantların yerleştirilmesinde yüksek hassasiyet sağlamasına yardımcı olmaktadır.
Bu araçlar, sağlık alanında kullanılan yapay zeka araçlarının geniş ve derin etkisinin sadece bir kısmını temsil ediyor. Gelecekte, daha entegre, daha akıllı ve daha otonom yapay zeka sistemlerinin sağlık hizmetlerinin her aşamasında yer alması bekleniyor. Bu gelişim, hem sağlık profesyonelleri için yeni yetkinlikler gerektirecek hem de hastalar için daha iyi, daha erişilebilir ve daha kişiselleştirilmiş bir sağlık deneyimi sunacaktır.
