Teknolojinin hızla ilerlediği çağımızda, Türkiye kuantum ve yapay zeka alanlarında çığır açan projelere imza atıyor. Bilimsel ve teknolojik işbirliğini güçlendirmeyi hedefleyen bu atılımlar, ülkenin gelecekteki stratejik teknolojilerdeki yerini sağlamlaştırmayı amaçlıyor. TÜBİTAK’ın öncülüğünde açılan “TÜBİTAK-Ufuk Avrupa Ülkeleri Hassas Teknolojiler 2025 Çağrısı” gibi uluslararası işbirlikleri, kuantum hesaplamadan üretken yapay zeka uygulamalarına, uzay teknolojilerinden robotik otomasyona kadar geniş bir yelpazede yenilikçi projelerin hayata geçirilmesine zemin hazırlıyor.
Bu yeni çağrı, araştırma kuruluşlarının yanı sıra endüstriyel işletmelerin de uluslararasılaşma süreçlerini hızlandırarak stratejik teknolojiler geliştirmelerine olanak tanıyor. Finans, malzeme bilimi ve ilaç keşfi gibi alanlardaki karmaşık optimizasyon problemlerini çözebilecek kuantum yazılımlarından, yapay zeka sağlık uygulamalarına ve sanal gerçeklik teknolojilerine kadar pek çok alanda çığır açacak çalışmalar bu kapsamda desteklenecek. Bu işbirlikleri, yüksek başarımlı hesaplama yeteneklerini artırarak Türkiye’nin teknolojik bağımsızlığını ve rekabet gücünü güçlendirmeyi hedefliyor.
Türkiye Kuantum ve Yapay Zeka Konularında Neden Atılım Yapıyor?
Bu alanlardaki işbirliğinin temelinde, yapay zeka ve ekonomi üzerindeki derin etkisi ve geleceğin dünyasını şekillendirme potansiyeli yatıyor. Kuantum hesaplama, karmaşık optimizasyon problemlerini çözme yeteneğiyle finans, malzeme bilimi ve ilaç keşfi gibi sektörlerde devrim yaratma vaadi taşıyor. Aynı şekilde, üretken yapay zeka teknolojileri, robotik otomasyondan yapay zeka sağlık çözümlerine kadar birçok alanda dönüşüm sağlıyor.
Türkiye’nin bu alanlara yaptığı yatırım, sadece bilimsel ilerlemeyi değil, aynı zamanda ülkenin stratejik teknolojilerdeki bağımsızlığını ve rekabetçiliğini de güçlendirmeyi amaçlıyor. Hassas Teknolojiler 2025 gibi çağrılar, bu vizyonun somut adımları olarak öne çıkıyor.
Türkiye ve Avrupa Arasındaki İşbirliği: Hassas Teknolojiler Çağrısı Neleri Kapsıyor?
Bu uluslararası işbirliği çerçevesinde birçok farklı proje alanı belirlenmiş durumda: 
Kuantum Hesaplama: Geleceğin Hesaplama Gücü Nasıl Geliştirilecek?
Bu çağrının en heyecan verici başlıklarından biri, kuantum hesaplama projeleri ve kuantum yazılımlarının geliştirilmesi. Bu alandaki çalışmalar, sadece teorik bilgilerle sınırlı kalmayacak. Kuantum hesaplama simülasyon araçları, hata düzeltme kodları ve kuantum makine öğrenimi için yeni algoritmalar tasarlanacak. Finans, malzeme bilimi ve ilaç keşfi gibi karmaşık optimizasyon problemleriyle mücadele eden sektörler için çığır açacak yazılımların geliştirilmesi hedefleniyor.
Ayrıca, kuantum çipleri projeleri de gündemde. Bu projeler kapsamında çip tasarımı, donanım bileşenlerinin geliştirilmesi ve sistem entegrasyonu gibi konular ele alınacak. Bu adım, yüksek başarımlı hesaplama yeteneklerimizi artırarak, günümüzdeki hesaplama sınırlarını zorlamamızı sağlayacak.
Yapay Zeka Sağlıktan Sanal Dünyalara: Üretken Zekanın Uygulama Alanları Neler?
Yapay zeka, artık sadece genel amaçlı algoritmaların ötesine geçerek somut uygulama alanlarına odaklanıyor. Üretken yapay zeka uygulamaları, robotik otomasyon ve endüstriyel süreçlerin verimliliğini artıracak.
Havacılık, ilaç ve tıp gibi kritik sektörlerde yapay zeka sağlık alanındaki uygulamalar dikkat çekiyor. Aerodinamik olarak daha verimli uçak parçalarının tasarımı, kişiselleştirilmiş tedavi planlarının oluşturulması veya genetik verilerden hastalık risklerinin analizi gibi alanlarda yenilikçi çözümler geliştirilecek.
Öte yandan, sanal gerçeklik yapay zeka entegrasyonu ile video oyunları, VR ve AR gibi sanal dünyalar için daha sürükleyici ve yapay zeka destekli içerikler üretilecek. Sanayi ve kamu sektöründe üretken yapay zekanın benimsenmesi ve kamu hizmetlerine entegrasyonu da bu çağrının önemli hedeflerinden biri.
- Genel Amaçlı Yapay Zeka: Temel araştırma ve geliştirme aşamalarına odaklanılacak.
- Üretken Yapay Zeka: Aerodinamik tasarımdan kişiselleştirilmiş tedavi planlarına, havacılık ve tıp sektörlerine yönelik yenilikçi çözümler geliştirilecek. Sanal gerçeklik yapay zeka ile video oyunları ve sanal dünyalar için içerik üretimi hedefleniyor. Endüstriyel otomasyon alanında da üretken yapay zeka uygulamaları yaygınlaştırılacak.
- Sağlık Alanı: Genetik verilerden hastalık risklerini analiz etme ve kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturma gibi uygulamalar geliştirilecek.
Uzay Teknolojileri ve İletişim: Türkiye’nin Uzaydaki Yeri Nasıl Güçlendirilecek?
Türkiye uzay teknolojileri alanında da iddialı projelerle ilerliyor. Bu çağrı kapsamında uzay taşımacılığı sistemleri için otonom dijital çözümler, tasarım ve simülasyon araçları geliştirilecek. Uydu haberleşmesi ve yeryüzü gözlemi için dijital kolaylaştırıcılar ve yapı taşları tasarlanacak. Roketler için yapay zeka destekli rehberlik sistemleri, uzay görevleri için dijital ikiz teknolojileri ve uydu görüntülerinin analizini sağlayan algoritmalar üzerinde çalışılacak.
Ayrıca, 5G ve 6G ile uyumlu yeni nesil uydu haberleşmesi yetenekleri, operasyonel verimliliği artıran dijital yer altyapıları ve yerküre gözlem sistemleri de bu kapsamda ele alınacak konular arasında.
- Otonom Sistemler: Uzay araçları için daha verimli ve güvenli otonom dijital çözümler, roketler için yapay zeka destekli rehberlik sistemleri geliştirilecek.
- Yüksek Başarımlı Hesaplama: Yeni süper bilgisayar mimarileri, paralel programlama dilleri ve iklim modellemesi gibi alanlarda bilimsel kodların performansı artırılacak.
- Uydu Haberleşmesi: İletişim ve ağ teknolojilerinde, özellikle uydu haberleşmesi için yeni nesil çözümler, uçtan uca SatCom görev yetenekleri ve dijital yer altyapıları üzerine çalışılacak. Yörüngede yeniden yapılandırılabilirlik ve akıllı bilişim gibi konular ele alınacak.
Kimler Katılabilecek? Başvuru Süreci ve Kriterleri Neler?
Bu projelerde yer almak isteyen Türkiye ve Ufuk Avrupa ülkelerindeki kurum ve kuruluşlar için belirli başvuru kriterleri belirlenmiş durumda.
- Katılımcı Kurumlar: Yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri, kamu kurum ve kuruluşları ile Türkiye’de yerleşik, katma değer yaratan sermaye şirketleri bu çağrıya başvurabilecek.
- Uluslararası Ortaklık: Her proje önerisinde, Türkiye’den ve Ufuk Avrupa ülkelerinden en az birer kurumun proje ortağı olarak yer alması zorunlu. Bu, projelerin uluslararası işbirliği ruhunu pekiştiriyor.
- Teknoloji Hazırlık Seviyesi (THS): Proje önerileri, belirlenen hassas teknolojilerdeki THS seviyelerine uygun olarak hazırlanacak. Farklı THS düzeylerindeki başvurular da kabul edilecek.
Başvuru Tarihleri
Projelerin başlangıcı Mart 2026 olarak hedefleniyor. Başvurular, TÜBİTAK Proje Başvuru Sistemi üzerinden elektronik imza ile yapılacak. Başvuru onay için son tarih 10 Kasım, elektronik imza için ise 17 Kasım olarak belirlenmiş. Bu tarihler, inovatif projelerin hayata geçirilmesi için kaçırılmaması gereken önemli fırsatlar sunuyor.
TÜBİTAK Proje Bütçesi
Bu çağrıya katılım için TÜBİTAK proje bütçesi ve proje süreleri belirlenmiş durumda. Proje süresi en fazla 24 ay olacak. Özellikle üniversiteler ve kamu kurumları için proje bütçesinin %100’üne kadar destek sağlanırken, büyük firmalar %60, KOBİ’ler ise %75 destek alabilecek. Burs miktarları da lisans öğrencilerinden doktora araştırmacılarına kadar geniş bir yelpazede belirlenmiş durumda.
Nerede ve Ne Zaman Bu Atılımlar Gerçekleşecek?
Bu stratejik kuantum hesaplama projeleri ve yapay zeka sağlık gibi alanlardaki çalışmalar, TÜBİTAK koordinasyonunda, Ufuk Avrupa Türkiye işbirliği ile yürütülecek. Projelerin Mart 2026’da başlaması hedefleniyor. Kuantum yazılımları, robotik otomasyon uygulamaları, sanal dünyalar için yapay zeka destekli içerikler ve uzay teknolojilerindeki yenilikler, önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin bilimsel ve teknolojik haritasını yeniden şekillendirecek.
Türkiye’nin Teknolojik Geleceği Şekilleniyor
Türkiye kuantum ve yapay zeka alanlarındaki bu güçlü adımlarla, küresel teknoloji sahnesinde daha etkin bir rol oynamaya hazırlanıyor. Ufuk Avrupa Türkiye işbirliğinin sunduğu bu geniş kapsamlı TÜBİTAK Hassas Teknolojiler 2024 Çağrısı, kuantum hesaplama projelerinden üretken yapay zeka uygulamalarına, Türkiye uzay teknolojilerinden robotik otomasyona kadar pek çok alanda yenilikçi projelerin hayata geçmesini sağlayacak. Bu, sadece bilimsel ve teknolojik ilerlemeyi değil, aynı zamanda yapay zeka ve ekonomi arasındaki ilişkiyi güçlendirerek ülkenin genel kalkınmasına da önemli katkılar sunacak.
