Etik yapay zeka, bu teknolojinin geliştirilmesi ve sorumlu bir şekilde kullanılmasını yönlendiren ahlaki ilkeler ve tekniklerden oluşur. Ürünler ve hizmetlerde yapay zekanın vazgeçilmez bir unsura dönüşmesiyle, kuruluşlar yapay zeka etik kodları oluşturmaya başlamıştır.
Yapay zeka etik kodu ya da bazen yapay zeka değer platformu olarak adlandırılan bu şey, yapay zekanın insanlık için oynadığı rolü ve gelişimini resmi olarak tanımlayan bir politika beyanıdır. Yapay zeka etik kodunun temel amacı, yapay zekanın kullanımıyla ilgili etik kararlar alınırken ilgili taraflara rehberlik etmektir.
Bilim kurgu yazarı Isaac Asimov, otonom yapay zeka ajanlarının potansiyel tehlikelerini gelişmelerinden çok önce öngörmüş ve bu riskleri sınırlamak için Robotların Üç Yasasını oluşturmuştur. Asimov’un etik kodunda, birinci yasa robotların insanlara aktif olarak zarar vermesini veya harekete geçmeyi reddederek insanlara zarar gelmesine izin vermemesini yasaklar. İkinci yasa, robotların emirleri birinci yasaya aykırı olmadığı sürece insanlara itaat etmelerini emreder. Üçüncü yasa, robotların kendilerini korumalarını, bunun ilk iki yasaya uygun olduğu sürece emreder.
Son beş ila on yıl içinde yapay zekanın hızlı ilerlemesi, insanlara karşı yapay zeka risklerine karşı koruma sağlamak için uzman gruplarının gelişmesine yol açmıştır. Bu gruplardan biri, MIT kozmologu Max Tegmark, Skype kurucu ortağı Jaan Tallinn ve DeepMind araştırma bilimcisi Victoria Krakovna tarafından kurulan kar amacı gütmeyen bir enstitüdür. Enstitü, yapay zeka araştırmacıları ve geliştiricileriyle birlikte birçok disiplinden bilginlerle çalışarak şimdi Asilomar Yapay Zeka İlkeleri olarak adlandırılan 23 kılavuzu oluşturmuştur.
KPMG ABD yönetici direktörü Kelly Combs, bir yapay zeka etik kodu geliştirilirken “teknolojinin nasıl konuşlandırılacağı ve sürekli olarak izleneceği konusunda açık yönergelerin dahil edilmesinin zorunlu olduğunu” belirtmiştir. Bu politikalar, makine öğrenme algoritmalarında istenmeyen önyargılara karşı önlemler almayı, veri ve algoritmaların sapmasını sürekli olarak tespit etmeyi ve hem verilerin kaynağını hem de algoritmaları eğitenlerin kimliğini izlemeyi zorunlu kılmalıdır.
Yapay Zeka Etiği Neden Önemlidir?
Yapay zeka (AI), birçok amaca hizmet etse de temelde insan zekasını taklit etmek, geliştirmek veya değiştirmek için tasarlanmış bir teknolojidir. Bu araçlar genellikle çeşitli türdeki büyük veri miktarlarına dayanarak içgörüler geliştirir. Eksik, hatalı veya önyargılı verilere dayalı olarak kötü tasarlanmış projeler, istenmeyen ve potansiyel olarak zararlı sonuçlara yol açabilir.
Dahası, algoritmik sistemlerdeki hızlı ilerleme bazen yapay zekanın nasıl sonuçlara ulaştığını anlamamızı zorlaştırır; bu da toplumu etkileyebilecek kararları açıklayamadığımız sistemlere dayandırmamız anlamına gelir.
Yapay zeka etiği çerçevesinin önemi, yapay zeka araçlarının risklerini ve faydalarını aydınlatması ve sorumlu kullanımları için rehberlik eden ilkelerin belirlenmesinde yatmaktadır. Yapay zekanın sorumlu bir şekilde kullanılması için ahlaki ilkeler ve tekniklerin oluşturulması, endüstri ve ilgili tarafların büyük sosyal meseleleri incelemesini ve sonuçta insan olmanın ne anlama geldiği sorusunu sorgulamasını gerektirir.
Bu bağlamda, yapay zeka etiği, sadece teknolojik gelişmeleri değil, aynı zamanda toplumsal değerleri, insan haklarını ve etik ilkeleri de içermelidir. Yapay zekanın potansiyel etkilerini anlamak ve yönetmek hem teknoloji geliştiricileri hem de toplumun geneli için hayati önem taşır. Bu, yapay zekanın topluma faydalı ve zarar vermeyen şekilde entegre edilmesini sağlayacak bir yaklaşım gerektirir.
Yapay Zekanın Etik Zorlukları Nelerdir?
Yapay zeka (Yapay Zeka) teknolojilerini kullanırken işletmeler birçok etik zorlukla karşı karşıya kalır. Bu zorluklar arasında açıklanabilirlik, sorumluluk, adil olma ve kötüye kullanım önemli başlıklardır.
- 1. Açıklanabilirlik: Yapay zeka sistemleri beklenmedik sonuçlar verdiğinde, ekiplerin karmaşık algoritma sistemlerini ve veri işleme süreçlerini izleyerek nedenini anlamaları gerekmektedir. Kullanılan kaynak veriler, elde edilen sonuçlar, algoritmaların ne yaptığı ve neden bu işlemleri yaptığı konusunda açıklama yapılabilmesi önemlidir. Yapay zeka sistemlerinde oluşabilecek zararların kaynağının belirlenebilmesi için güçlü bir izlenebilirlik derecesine ihtiyaç vardır.
- Sorumluluk: Yapay zeka sistemlerinin kararları, sermaye kaybı, sağlık sorunları veya yaşam kaybı gibi felaket sonuçlara yol açtığında, toplum bu kararların sorumluluğunu henüz tam anlamıyla çözemedi. Yapay zekaya dayalı kararların sonuçlarından hesap sorulması süreci, avukatları, düzenleyicileri, yapay zeka geliştiricilerini, etik kurulları ve vatandaşları içeren çeşitli paydaşları içermelidir. Zorluklardan biri, yapay zeka sisteminin taklit ettiği insan faaliyetinden daha güvenli olmasına rağmen hala sorunlara yol açtığı durumlarda uygun dengeyi bulmaktır. Örneğin, insanların neden olduğundan çok daha az ölümle sonuçlanmasına rağmen kazalara neden olan otonom sürüş sistemlerinin yararlarını tartmak gibi.
- Adillik: Kişisel olarak tanımlanabilir bilgiler içeren veri setlerinde, ırk, cinsiyet veya etnik köken açısından herhangi bir önyargının olmaması son derece önemlidir.
- Kötüye Kullanım: Yapay zeka algoritmaları, oluşturuldukları amaçların dışında amaçlar için kullanılabilir. Bu senaryoların tasarım aşamasında analiz edilmesi, riskleri en aza indirgemek ve bu tür durumlarda olumsuz etkileri azaltacak güvenlik önlemlerini tanıtmak gereklidir.
ChatGPT ve Dall-E gibi genel olarak kullanılabilir yapay zeka uygulamalarının hızla yayılması ve benimsenmesi, mevcut içeriklere dayanarak yeni içerik üretme yetenekleri nedeniyle, yapay zeka ile ilgili etik sorunları daha da büyütür. Bu durum, yanlış bilgilendirme, intihal, telif hakkı ihlali ve zararlı içerikle ilgili riskleri beraberinde getirir.
Etik Yapay Zekanın Faydaları Nelerdir?
Etik yapay zekanın faydaları, günümüz iş dünyasındaki iki önemli trendin kesişme noktasında yer alıyor: müşteri odaklılık ve sosyal aktivizmin artışı. İşletmeler, kişiselleştirilmiş ürün ve hizmetler sunmanın ötesinde, müşteri değerlerini koruyarak ve faaliyet gösterdikleri topluma fayda sağlayarak ödüllendiriliyor.
Bu bağlamda, yapay zekanın sorumlu kullanımı, markaların tüketici tarafından nasıl algılandığını ve etkileşimde bulunduğunu büyük ölçüde şekillendiriyor. Ayrıca, çalışanlar da çalıştıkları işletmelerin değerlerini ve etik standartlarını önemsiyor. Sorumlu yapay zeka uygulamaları, yeteneklerin elde tutulmasında ve şirket operasyonlarının sorunsuz yürütülmesinde önemli bir rol oynayabilir. Bu, hem müşteriler hem de çalışanlar için pozitif bir etki yaratmaya yardımcı olur.
Yapay Zeka Etik Kuralları Nelerdir?
Yapay zeka (AI) etiği, günümüzde giderek artan bir öneme sahip olan bir konudur. Nubix CEO’su Jason Shepherd’e göre etik AI’ın sağlanması için üç ana alanda proaktif bir yaklaşım benimsemek gerekiyor. İşte o üç temel alan:
Bununla birlikte yapay zeka etiği, üç temel alanda ele alınmalıdır:
Politika
AI için etik bir çerçeve oluşturulmalı, standartlar ve düzenlemeler belirlenmelidir. Bu çerçevede, hukuki sorunlar ve AI politikalarının şirketlerin davranış kurallarına entegrasyonu dahil olmalıdır.
Eğitim
Yöneticilerden tüketicilere kadar herkesin, etik olmayan AI ve sahte verinin potansiyel zararları hakkında bilinçli olması gerekmektedir. Veri paylaşımı ve AI otomasyonunun kolaylığı ile olası negatif sonuçlar arasındaki denge önemlidir.
Teknoloji
Yöneticiler, sahte veri ve etik dışı davranışları otomatik olarak tespit edecek AI sistemleri tasarlamalıdır. Bu, şirketlerin kendi AI sistemlerinin yanı sıra tedarikçilerini ve ortaklarını AI’nın kötüye kullanılmasına karşı denetlemeyi de içermelidir. Bu, AI daha yaygın hale geldikçe önem kazanacak bir konudur.
Yapay Zeka Etik Kurallarına Örnekler
Yapay zeka (AI), günümüz teknoloji dünyasının en çarpıcı unsurlarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle, yapay zekanın etik kullanımı, gelişimini şekillendiren önemli bir faktördür. Etik yapay zeka sistemleri, toplumun tüm kesimlerine eşit derecede hizmet eden ve önyargısız bir yapının yanı sıra, açıklanabilir, olumlu bir amaca hizmet eden ve veriyi sorumlu bir şekilde kullanan sistemler olarak tanımlanabilir.
Kapsayıcılık
Yapay zeka sistemlerinin kapsayıcı olması, toplumun her kesimine eşit ve adil hizmet sunmayı içerir. Bu, AI modellerini eğitmek için kullanılan her veri kaynağının detaylı bir şekilde incelenmesini ve veri setindeki önyargıların azaltılmasını gerektirir. Eğitilmiş modelin dikkatli bir şekilde denetlenmesi ve süreçte öğrenilen problemli özelliklerin filtrelenmesi, bu ilkenin temel bileşenlerindendir. Ayrıca, modellerin gelecekteki potansiyel bozulmaları önlemek için sürekli olarak izlenmesi gerekmektedir.
Açıklanabilirlik
Açıklanabilir yapay zeka sistemleri, şirketlerin AI’nın etik kullanımını sağlamak için gereken yönetimi destekler. Bir yapay zeka sisteminin eylemleri ve karar süreçleri, insanlar tarafından anlaşılır ve açıklanabilir olmalıdır. Bazen, daha açıklanabilir bir algoritma seçmek, modelin performansında küçük bir ödün verilmesini gerektirebilir. Bu, güven ve şeffaflık inşa etmek için önemlidir.
Olumlu Amaç
Yapay zeka sistemlerinin olumlu bir amaca hizmet etmesi, dolandırıcılığı azaltma, israfı önleme, insanları ödüllendirme, iklim değişikliğini yavaşlatma ve hastalıkları tedavi etme gibi hedefleri içerir. Her teknoloji zararlı amaçlar için kullanılabilir, ancak yapay zekanın kötü amaçlar için kullanılmasını önlemek için proaktif yollar düşünmek ve uygulamak gereklidir. Bu zor bir meydan okuma olabilir, ancak yapay zekanın potansiyel kötüye kullanımının riskleri göz önüne alındığında, bu meydan okuma kaçınılmazdır.
Veriyi Sorumlu Kullanma
Veriyi sorumlu bir şekilde kullanmak, yapay zeka sistemlerinin veri gizliliği haklarına saygı göstermesini ve verileri etik bir şekilde yönetmesini gerektirir. Daha fazla veri genellikle daha iyi modeller anlamına gelse de, insanların gizlilik ve şeffaflık haklarının ihlal edilmemesi esastır. Verinin gerektiğinde ve gerekli detay düzeyinde toplanması, etkin bir şekilde yönetilmesi ve kullanılması, güvenilir bir yapay zeka sistemi oluşturmanın anahtarıdır.
Bu kural örnekleri, yapay zeka teknolojilerinin etik ve sorumlu bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılmasının temel yönlerini vurgular.
Ve en önemlisi de bu ilkeler, yapay zekanın toplum üzerindeki olumlu etkisini artırmaya ve potansiyel risklerini minimize etmeye yardımcı olur.
Etik Yapay Zekanın Geleceği
Etik yapay zeka (AI) alanı, hızla değişen teknoloji dünyasına uyum sağlamak için sürekli bir adaptasyon gerektirir. Arijit Sengupta’ya göre, mevcut AI etik kodları çoğunlukla reaktif olup proaktif olmaktan uzaktır. Bu durum, verilerde bulunan önyargıları ele almakta zorluklara yol açabilir.
Örneğin, tarihsel olarak kadınlara uygun oranda kredi verilmemesi gibi durumlar, verilere çeşitli şekillerde işlenebilir. Sengupta, cinsiyetle ilgili değişkenler çıkarılsa bile, AI’nın cinsiyeti dolaylı yollarla tespit edebileceğini ifade eder. Bu, etik AI’nın geleceğinin adil olma ve toplumsal normları tanımlama üzerine odaklanması gerektiğini gösterir.
Örneğin, kredi bankalarında eşit düşünme, orantılı sonuçlar veya eşit etki gibi hedefler belirlenmelidir. Burada önemli olan, kaçınılması gerekenlerden ziyade, rehberlik eden bir ilke üzerine odaklanmaktır.
Shephard ise, insanların çıkarlarını koruyan ve belirli gruplara karşı önyargılı olmayan ürünler ve teklifler geliştirmek için insanlara başvurmamız gerektiğini belirtiyor. AI, teknolojiye erişim konusunda sosyoekonomik uçurumları derinleştirebilir.
Ayrıca, kötü niyetli aktörler tarafından AI’nın etik olmayan kullanımı için de acil planlar yapılmalıdır. Bugünkü AI sistemleri basit görevleri otomatikleştirenden, insan zekasını taklit edenlere kadar değişiklik göstermektedir.
Shephard, daha duyarlı AI’lerin ortaya çıkmasının zaman alacağını, ancak AI’nın hızlı gelişimi göz önüne alındığında, olası riskleri önlemek için şimdiden koruyucu önlemler geliştirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Ayrıca bu tarz içerikler ilginizi çekiyorsa, sitemizde yer alan “Yapay Zeka Nedir? Örnekleri, Geleceği ve Tarihi!” adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.
